Pages

vrijdag 12 februari 2010

Een kieshulp die niet helpt

Sinds kort presenteren vele regionale kranten een lokale stemwijzer voor vele gemeenten. Ze doen dat onder de gezamenlijke naam Eerste Hulp Bij Stemmen. Nadat de website aanvankelijk moeilijk bereikbaar was, kan men nu in Zeeland, Brabant, Gelderland, Overijssel en Flevoland een stemadvies verkrijgen.

De site werkt als volgt. Er zijn tien stellingen voorgelegd aan de lijsttrekkers in elke gemeente. Hun antwoorden worden allemaal gepresenteerd op de website. Voor elke stelling kun je zo veel antwoorden uitkiezen als je wilt. Soms lijken twee antwoorden ook erg op elkaar en zul je ze dus allebei kiezen. Als er maar 4 of 5 partijen zijn in een gemeente werkt dat goed. Maar bijvoorbeeld in Eindhoven krijg je een ellenlange lijst met antwoordopties die natuurlijk vaak op elkaar lijken. Allesbehalve toegankelijk en overzichtelijk! Niet gek dat veel kiezers daar over klagen in een filmpje van de Provinciale Zeeuwse Courant.

Iets anders opvallends is dat de volgorde van de antwoorden van partijen steeds hetzelfde is. Voor onderstaande screenshot koos ik voor Eindhoven altijd de 1e optie (LPF, zo bleek), vaak de 2e (SP) en soms de 3e (Stadspartij). En ja hoor, die partijen komen (in die volgorde) terug in het resultaat, en alle andere partijen (waarvan ik de antwoorden dus nooit koos) niet. Uit het oogpunt van een eerlijk en objectief advies proberen te verstrekken is het natuurlijk raar dat de volgorde bij elke stelling steeds precies hetzelfde is. Immers, het bovenste antwoord lees je waarschijnlijk beter dan het tiende of elfde antwoord.


Een derde probleem met deze kieshulp is dat je helemaal niet kunt terugvinden wat elke partij nu over welke stelling heeft gezegd (behalve als je natuurlijk hebt uitgevogeld dat elk 2e antwoord in Eindhoven van de SP is). Een overzicht ontbreekt echter. Net als niet wordt toegelicht hoe nu de lengte van de balkjes precies wordt berekend. Waar staat dat voor? Misschien is niet iedere kiezer daar in geïnteresseerd, maar je moet er in ieder geval transparant over zijn.

Het maken van een kieswijzer is niet gemakkelijk. De keuze van de stellingen beïnvloedt bijvoorbeeld het advies en er is ook een mogelijkheid tot manipulatie van de antwoorden door de partijen. Op beide punten scoort deze kieshulp slecht: er zijn maar 10 stellingen, dus de selectie daarvan heeft nog meer invloed. Daarnaast worden de antwoorden door de partijen gegeven zonder dat dat bijvoorbeeld wordt gecheckt met verkiezingsprogramma's en andere uitspraken. Jack de Vries zou er wel raad mee weten!

Zelfs de twee meest professionele stemhulpen, StemWijzer en Kieskompas, hebben moeite met de vraagstukken van stellingenselectie, berekeningsmethode en onderliggend politicologisch model. Een volledig objectieve kieshulp is niet mogelijk, want elke vergelijking van partijen wordt enigszins gekleurd door de keuzes die je maakt. Door neutraliteit na te streven en volledig transparant te zijn, kom je een eind in de goede richting. Dan nog is een kieswijzer niet meer dan een hulpmiddel om een idee te geven van de verschillen tussen partijen. Het is een startpunt om na te denken over de onderwerpen die spelen bij de verkiezingen in je gemeente, geen eindpunt.

In het geval van de Eerste Hulp bij Stemmen (EHBS) gelden deze adviezen nog sterker. De manier waarop deze hulp is opgesteld maakt hem tot niet meer dan een aanzet tot nadenken. Helaas wordt door deze site wel de indruk gewekt dat er sprake is van een objectief stemadvies:
"Doorloop deze stemwijzer en ontdek welke partij u het beste bedient in uw gemeente."
Die claim kan eigenlijk geen enkele kieshulp waarmaken (want de plannen van partijen zijn iets anders dan wat partijen in de praktijk doen), en EHBS al helemaal niet. Het is dan ook zeer te betreuren dat de regionale kranten hier hun steun aan verlenen. Hopelijk zijn kiezers wel kritisch en nemen ze de adviezen van deze Eerste Hulp met een flinke korrel zout.