Pages

woensdag 26 september 2012

PvdA en VVD zijn niet tot elkaar veroordeeld

Het huidige coalitieformatieproces verloopt vooralsnog behoorlijk soepel. De twee grootste partijen verklaarden zich snel bereid om met elkaar te onderhandelen over een nieuwe regering. Ze verwezen daarbij naar de onvermijdelijkheid van zo’n samenwerking; PvdA en VVD zouden tot elkaar zijn veroordeeld door de kiezer. Dat kun je echter helemaal niet uit de verkiezingsuitslag afleiden.

De kiezer maakt en breekt coalities. Met 11 partijen zijn er rekenkundig 2047 mogelijke verbanden tussen partijen, waarvan ongeveer de helft een meerderheid van zetels in het parlement heeft. Nu zijn dat er 1006 om precies te zijn. Voor wie het niet gelooft, heb ik ze even op een rijtje gezet.

(Inzoomen aanbevolen, MW = Minimal Winning, een coalitie waarin alle partijen voor de meerderheid noodzakelijk zijn)

Natuurlijk is niet elk van deze coalities even voor de hand liggend, maar anders dan de cijfermatige mogelijkheden geeft de verkiezingsuitslag niet meer richting voor de coalitievorming dan dit. Veel coalities, zoals een links kabinet van PvdA, SP en GroenLinks, kunnen op basis van deze uitslag niet op een meerderheid rekenen, maar heel veel ook wel. De kiezer laat middels zijn stem niets anders weten over zijn coalitievoorkeur. Hij veroordeelt niemand tot elkaar.

De kiezer heeft een coalitie van VVD en PvdA wel een meerderheid gegeven. Puur vanuit de verkiezingsuitslag geredeneerd zijn deze onderhandelingen dus niet minder legitiem dan die over een linkse coalitie, Kunduz-plus-SGP of Cuba Libre met een Rooms-Democratisch sausje (VVD-SP-CDA-D66). Bovendien sloten VVD en PvdA elkaar voor de verkiezingen niet uit. Samsom bediende zich van zijn volledige vocabulaire aan wollig taalgebruik om maar géén voorkeur voor een coalitie over links uit te spreken. Maar het feit dat VVD en PvdA samen een meerderheid hebben wil niet zeggen dat ze ook tot elkaar veroordeeld zijn.

Samsom heeft bovendien een alternatief: regeren met SP, CDA en D66. Het feit dat CDA en D66 daarover vooralsnog niet willen onderhandelen, hoeft nog niet te betekenen dat hij zijn voorkeur voor een dergelijke coalitie voor zich zou moeten houden. Hij had kunnen zeggen: ‘wij willen het liefst met SP, CDA en D66, maar zijn ook bereid te onderhandelen met de VVD als CDA en D66 niet over centrum-links willen spreken’. Er is geen enkele reden waarom, zoals Samsom beweert, de grootste ‘winnaars’ van de verkiezingen, samen een kabinet zouden moeten vormen. Doe niet net alsof de kiezer voor deze coalitie heeft gekozen, maar sta voor je eigen keuzes.

woensdag 5 september 2012

GroenLinks op 3 zetels in peiling? Outlier!

Een recente peiling van Synovate (Politieke Barometer) geeft een mooie illustratie van het feit dat een enkele peiling puur door toevalligheid in de steekproeftrekking kan afwijken. In de Barometer van maandag kreeg GroenLinks 3 zetels, in percentages uitgedrukt: 1,7%. Dat was een stuk minder dan in andere peilingen die kort ervoor of op dezelfde dag waren gehouden; en in de laatste Barometer krijgt GroenLinks weer 2,7%. Als je dat visueel weergeeft, is heel duidelijk dat de maandag-peiling van de Politieke Barometer behoorlijk afwijkt:



Bij een steekproef van 1242 personen is de foutmarge voor een partij met 1,7% van de stemmen ongeveer +- 0,7%, dus de betrouwbaarheidsmarge loopt van 1% tot 2,4%*. Zelfs die hoogste grens ligt onder de scores die alle andere peilingen in de laatste twee weken aan GroenLinks gaven. Hoe kan dat? De betrouwbaarheidsmarge is een 95% marge, dat wil zeggen dat in 95% van de gevallen het populatiegemiddelde (het 'echte' stemmenpercentage voor GroenLinks) binnen een betrouwbaarheidsmarge ligt. Maar in 5% van de gevallen dus niet. De Politieke Barometer van maandag is daarvan hoogstwaarschijnlijk een voorbeeld.

De enige andere verklaring voor de sterk afwijkende score van de Barometer op maandag is dat de steun voor GroenLinks echt even kort daalde en weer heel snel herstelde. Dat lijkt echter onwaarschijnlijk omdat De Hond en TNS Nipo (deels) op dezelfde dagen peilingen hebben uitgevoerd waarin van een dergelijke dip geen enkele sprake is.

GroenLinks scoorde dus heel laag in één peiling, maar dat was zeer waarschijnlijk gewoon een afwijkende steekproef. Het is goed je te beseffen dat één op de 20 scores buiten de 95% betrouwbaarheidsmarge valt; welke dat is valt vooraf niet te zeggen. Daarom is het altijd verstandig om op basis van één peiling niet te hard van stapel te lopen.


* Deze marge geldt bij een willekeurig getrokken steekproef. In de praktijk kan de foutmarge groter of kleiner uitvallen als gevolg van het niet trekken van een aselecte steekproef en het herwegen van respondenten. 

maandag 3 september 2012

Neem peilingen serieus, dus overschat ze niet

Tom Louwerse en Jannine van de Maat

Toen de SP onlangs voor het eerst de meeste virtuele zetels kreeg toebedeeld van Maurice de Hond stond het NOS Radio 1 Journaal de volgende ochtend in Heerlen. Men wilde wel eens weten hoe een gemeente waarin de SP meebestuurde eruitzag. De SP was immers “de grootste partij van Nederland mochten er nu verkiezingen worden gehouden”. Voor bijna alle media was de goede score van de socialisten groot nieuws.