Hoeveel won de PvdA door leiderschapsverkiezing?

De afgelopen weken wist de PvdA door het vertrek van Cohen en de daaropvolgende verkiezing voor een nieuwe politiek leider de aandacht stevig op zich te vestigen. Vele partijleden toonden zich gelukkig met het feit dat hun partij weer eens positief in het nieuws kwam. In dat opzicht heeft de interne strijd de PvdA veel goeds gebracht.

In de peilingen laat de PvdA de laatste weken ook een opgaande lijn zien. Sinds het opstappen van Cohen won de PvdA maar liefst 7 zetels in de peilingen van Maurice de Hond, van 14 naar 21, een stijging van maar liefst 50%. Is het effect van de interne politieke strijd echt zo sterk? Waarschijnlijk niet. Als we alle peilingen meenemen, zien we slechts een beperkte stijging van de electorale kansen van de PvdA gedurende de interne verkiezing.

In onderstaand figuur is de verwachting van mijn 'Pooling the Polls' model voor de PvdA weergegeven sinds 1 februari. De zwarte lijn geeft het stemmenpercentage van de PvdA volgens het model. De gekleurde punten vertegenwoordigen de peilingen van De Hond (rood), de Politieke Barometer (blauw) en TNS-NIPO (groen). Allereerst valt op dat er maar een beperkt aantal peilingen is geweest in de periode van de leiderschapsverkiezing. Daardoor is het betrouwbaarheidsinterval van het model breed: we weten op basis van de beschikbare peilingen dus niet zo heel veel over de electorale steun voor de PvdA.

Geschat stemmenpercentage (zwarte lijn met 95% Bayesiaans betrouwbaarheidsinteval in het grijs) voor de PvdA in de periode februari-maart 2012 op basis van de 'Pooling the polls' methode.

 
Wat we uit de peilingen wel kunnen afleiden is het volgende. Net voor het vertrek van Cohen stond de partij op ongeveer 12%. In de verwachting van De Hond scoorde de partij op dat moment uitzonderlijk laag met maar iets meer dan 9%. Dat kwam waarschijnlijk door het feit dat de wekelijkse peiling van De Hond de enige was die de ruzie in de fractie naar aanleiding van de brief van Frans Timmermans goed kon meenemen. Waarschijnlijk onderschat het 'Pooling the Polls' model het stemmenpercentage van de PvdA net voor het vertrek van Cohen dus enigszins. Dat laat onverlet dat de 9% voor de PvdA (14 zetels) een scherp dieptepunt was. Ook zonder het vertrek van Cohen zou de partij zich daarvan waarschijnlijk redelijk gemakkelijk hebben kunnen herstellen - ruzies lijken door de meeste kiezers na een paar weken immers weer vergeten te zijn.

Als we 12% als baseline nemen voor de start van de leiderschapsverkiezing, in plaats van de 9% van De Hond, valt de electorale stijging van de PvdA relatief mee. In de meest recente schatting, zou de PvdA zo'n 14% van de stemmen krijgen. Dat betekent een stijging van 2%, ofwel 3 zetels gedurende de laatste drie weken (die stijging is statistisch significant). Dat is ook ongeveer de stijging die de minder frequente peilingen van de Politieke Barometer laten zien.

Als we alle beschikbare gegevens meenemen, blijkt dus dat de electorale kansen van de PvdA gedurende de leiderschapsverkiezing wel zijn gestegen, maar dat het effect beperkt is tot ongeveer 3 zetels (voor zover we de stijging daadwerkelijk kunnen toeschrijven aan de interne verkiezing, maar dat ligt in de rede). Veel belangrijker zal de 'nieuwe energie' zijn die de campagne ogenschijnlijk heeft gebracht. Als Samsom er in slaagt om dat gevoel te bewaren en weet om te zetten in een krachtige oppositie, dan kan de PvdA de weg omhoog weer terugvinden.