Eerste Kamer was altijd al politiek

Nu de coalitie een meerderheid in de Eerste Kamer ontbreekt, zoeken de regeringspartijen naarstig naar steun onder senatoren voor de belangrijkste plannen van het kabinet. Steeds vaker klinkt daarbij het verwijt dat de Eerste Kamer te politiek wordt. Niet langer een ‘chambre de reflexion’, maar gewoon een politieke arena waar een robbertje wordt gevochten om de macht. Dit verwijt is onterecht: de Senaat was altijd al een politiek orgaan.

De Grondwet maakt slechts een beperkt onderscheid tussen de beide Kamers van ons parlement. De Eerste Kamer ontbeert het recht op initiatief en amendement, maar ze moet wel instemmen met wetgeving. Welke redenen Eerste Kamerleden hebben om voor of tegen te stemmen is aan hen. Ze mogen zich net zo politiek of reflexief opstellen als ze zelf willen.

In het verleden leek de Eerste Kamer vooral te letten op staatsrechtelijke en wetstechnische aspecten van de voorstellen die ze voorgeschoteld kreeg. De politieke strijd was immers al gevoerd en qua politiek oordeel weken de Kamerleden niet zo veel af van hun collega’s aan ‘de overkant’. Aangezien de regering vrijwel altijd een meerderheid had in zowel Tweede als Eerste Kamer, was dat politieke oordeel ook niet snel relevant. Als iedereen zo stemde als in de Tweede Kamer, kwam het voorstel er doorheen.

Dat is nu anders. Regeringsvoorstellen sneuvelen in de Eerste Kamer als volgens coalitie-oppositielijnen wordt gestemd. Daarom komt de politieke afweging van de Eerste Kamer nu veel meer op de voorgrond. Voorheen werd die ook gemaakt, maar maakte dat weinig uit.

Je kunt van Eerste Kamerleden ook moeilijk verlangen om met wetgeving in te stemmen waar men het inhoudelijk niet mee eens is. De Eerste Kamer is geen constitutioneel hof, maar een deel van volksvertegenwoordiging. Zolang dit orgaan in de huidige vorm bestaat, zal het altijd óók een politiek-inhoudelijke afweging maken.