50PLUS op 24 zetels! Echt waar?

Dat de partij van Henk Krol en Jan Nagel de afgelopen maand een stijgende kiezersgunst liet zien, kan weinig mensen die het nieuws volgen zijn ontgaan. In bijna elke peiling sinds 12 september stond de ouderenpartij op winst, maar de 24 zetels die TNS-Nipo op donderdag 14 februari rapporteerde sloegen bijna alles. Volgens deze peiling stond 50PLUS niet op elf, maar op 22 zetels winst.

Die schatting van TNS-Nipo wijkt dus nogal af van eerdere peilingen. Dat is goed te zien in onderstaande figuur, die de peilingen sinds september vorig jaar op een rij zet. De trend is duidelijk opgaand, met een stroomversnelling in de laatste maand. Maar de laatste peiling van TNS-Nipo staat daar, helemaal rechtsboven, nog eens een keer zo'n 7 procentpunt boven.

Peilingen (bolletjes) voor 50PLUS met de schatting van de Peilingwijzer (lijn met 95%-onzekerheidsmarge gearceerd)B = Politieke Barometer (blauw), P = Peil.nl (rood), N = TNS-Nipo (groen), S = De Stemming (geel)

Hoe kan dat, zo'n enorm verschil. Lopen de ouderen nu werkelijk bij bosjes naar 50PLUS of is de peiling van TNS Nipo een outlier?


Het loont om de verschillen tussen de meest recente peilingen van de Barometer, Peil.nl en TNS-Nipo op een rij te zetten (zie onder). De laatste Politieke Barometer vroeg de politieke voorkeuren van mensen in de periode tussen 5 en 7 februari en kwam uit op 13 zetels voor 50PLUS. De peiling van Peil.nl/Maurice de Hond begon op 8 februari en liep tot en met 9 februari (dat zijn althans de standaarddagen van Peil.nl, voor deze specifieke peiling werd geen periode aangegeven). Hij kwam ook uit op 13 zetels. De peiling van TNS-Nipo begon ook op 8 februari, maar liep door tot en met 11 februari. De veldwerkperiode overlapte dus aanzienlijk met de laatste peiling van De Hond. De uitkomst was echter heel anders: 24 zetels.

Veldwerkperiode en gerapporteerde zetels voor 50PLUS.
Leesvoorbeeld: Ipsos deed het veldwerk voor de peiling van 5 februari tot
 7 februari en rapporteerde op dezelfde dag nog 13 zetels voor 50PLUS

Gezien het feit dat de veldwerkperiode gedeeltelijk overlapte, zijn er drie mogelijke verklaringen voor het verschil tussen Peil.nl en TNS-Nipo:

1.  Kiezers zijn op 10 en 11 februari massaal overgelopen naar 50PLUS. Zo'n grote verschuiving in twee dagen buiten verkiezingstijd is echter niet aannemelijk. Dit speelt dus allicht een rol, maar kan het gat van 11 zetels waarschijnlijk niet verklaren.
2. De peiling van TNS-Nipo is een outlier, puur toevallig zitten er dit keer extra veel 50PLUS stemmers in de steekproef. De kans dat een gat van 11 zetels (+- 7%) tussen twee peilingen puur door toeval komt, is echter behoorlijk klein (< 1%).
3. Verschillen in de onderzoeksaanpak van de Barometer, Peil.nl en TNS-Nipo verklaren de verschillen in de uitkomst. Eerdere peilingen van TNS-Nipo lagen echter dicht bij het gemiddelde (zie figuur helemaal boven), dus een structurele afwijking lijkt er vooralsnog niet te zijn. Wat wel zou kunnen is dat andere peilers een vorm van 'smoothing' toepassen (de Politieke Barometer doet dit bijvoorbeeld), waardoor hun schatting van 13 zetels eigenlijk aan de voorzichtige kant was.

Het zou goed kunnen dat elk van deze verklaringen tot op zekere hoogte geldt: dat sinds maandag nog meer mensen op 50PLUS stemmen, dat er toevallig wat veel 50PLUS-kiezers in de steekproef zaten en dat door verschillen in onderzoeksaanpak het verschil tussen TNS-Nipo en de andere bureaus zo groot is. Pas als nieuwe peilingen binnenkomen, kunnen we een inschatting maken van het belang van de drie genoemde punten.