Stemgedrag per wijk in Leiden: kwart stemt op PVV in Noord

Een kwart van de kiezers in de Leidse wijken Noord en Stevenshof stemde bij de Tweede Kamerverkiezingen op de PVV. Daarmee werd de partij de grootste in de Stevenshof en net tweede achter de PvdA in Leiden Noord. Dit blijkt uit een analyse van de stembusuitslagen in Leiden, die op aanvraag door de gemeente werden verstrekt. Ook de PvdA en de SP doen het goed in Noord en de Stevenshof, terwijl VVD, D66 en GroenLinks juist in de binnenstad en het Boerhaavedistrict hun beste uitslagen boekten.

Het stemgedrag markeert een verschil tussen volkswijken en 'liberale' wijken. De kleurcodes in de onderstaande figuur geven aan waar een partij het relatief goed heeft gedaan. In Leiden Noord halen PvdA en PVV samen de helft van de stemmen, maar scoren liberale partijen als de VVD en D66 ruim onder hun gemiddelde Leidse score. In de Binnenstad-Noord is de VVD juist de grootste partij, terwijl ook D66 en GroenLinks daar een goede score laten zien. Het CDA doet het juist het beste in de zuidelijke wijken en het Morsdistrict. Het extra stembureau op het station bleek vooral een uitkomst voor kiezers op D66 en GroenLinks; PVV’ers gaan blijkbaar niet in grote getale met de trein, want hun partij scoorde bij dit stembureau zeer laag.

Winst en verlies ten opzichte van de vorige verkiezingen laat een meer divers beeld zien. Het CDA verliest overal, maar heet meeste in de Stevenshof. In Noord is het verlies in procentpunten beperkt, want de partij was daar al niet al te sterk. PvdA en SP leveren juist het meeste in in Leiden Noord. Het blijft het district met de meeste SP-stemmers, maar hun aantal is wel gehalveerd (van 25% naar 12%). De PVV weet zijn positie in Noord en de Stevenshof sterk te verbeteren. D66 boekt overal vooruitgang, maar met name in de meer progressieve wijken (bijv. Boerhaave, binnenstad), waar centrum-linkse kiezers die D66 bij de vorige verkiezingen nog meden, nu weer in grotere aantallen op de sociaal-liberalen stemmen. Al met al zijn er bepaalde wijken waarin de linkse partijen (PvdA, SP, GL, D66, CU) het goed doen en wijken waarin de rechtse partijen (VVD, PVV, CDA) hun positie versterken. In Noord is de verschuiving van links naar rechts het meest opvallend. De SP verliest fors en de PVV wint. Hoewel je op basis van deze gegevens niet met zekerheid kunt zeggen dat er daar SP'ers zijn overgelopen naar de PVV, lijkt dat wel een voor de hand liggende verklaring voor althans een deel van de verschuiving.

De patronen van het stemgedrag kunnen ruimtelijk worden weergegeven, met behulp van een correspondentie-analyse. In het onderstaande ruimtelijk figuur staan partijen en wijken. Partijen staan dicht bij de wijken waar ze het relatief goed deden en ver verwijdert van de wijken waar ze relatief slecht scoorden. Daardoor staan partijen die het goed deden in dezelfde soort wijken dicht bij elkaar. Rechts in de figuur staat de PVV, die vooral steun kreeg in Noord en de Stevenshof. Ook de SP doet het goed in deze wijken, waardoor de SP relatief dicht bij de PVV staat. Linksboven staan de links-progressieve partijen, GroenLinks en D66, die steun krijgen in en rond het station en in de Binnenstad(-Noord). De PvdD, ChristenUnie en PvdA staan in het midden van het figuur. Dat betekent dat de variatie in stemgedrag tussen de wijken niet heel groot is. De PvdA deed het bijvoorbeeld heel goed in de Merenwijk, maar ook in Noord. Iets verder naar onder staat de VVD, die het goed doet in de Binnenstad-Zuid, maar ook in het Roodenburgerdistrict. De VVD staat dus tussen D66 en GroenLinks aan de ene kant en het CDA aan de andere kant in. Het CDA staat helemaal onderaan de figuur. De partij doet het vooral goed buiten het centrum (behalve Stevenshof en Noord).

Deze figuur lijkt redelijk veel op de analyse van het stemgedrag van de gemeenteraadsverkiezingen die Simon Otjes maakte. De wijken staan zo’n beetje op dezelfde plek. De partijen zijn soms iets verschoven: D66 richting GroenLinks, PvdA meer naar het centrum, de PVV duidelijk meer naar rechts dan de lokale SLO en Leefbaar Leiden bij de gemeenteraadsverkiezingen stonden. Al met al zijn de geografische patronen van het stemgedrag redelijk stabiel. Dit valt ook de zien als je het stemgedrag voor de gemeenteraad vergelijkt met het stemgedrag voor de Tweede Kamer. Hierbij is de score van de PVV vergeleken met die van SLO en Leefbaar (hoewel daar het een en ander op af te dingen is). PvdA, VVD, GroenLinks en de PVV deden het over het algemeen beter, de andere partijen (met name D66) konden hun score voor de gemeenteraadsverkiezingen niet evenaren. Opvallend is het ‘verlies’ van D66 in het Roodenburger-, Bos- en Gasthuis-, en Merenwijkdistrict. Wellicht stemden kiezers die bij de gemeenteraadsverkiezingen vanwege lokale onderwerpen niet op de PvdA (en GroenLinks) stemden, voor de Tweede Kamer wel voor PvdA en GroenLinks gegaan.