Coalities in Leiden 2010: spaar ze alle 1023

Na de klinkende overwinning bij de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart, gaat D66 maandag het initiatief nemen bij de formatie van een nieuw college van B&W. Volgens burgemeester Lenferink gaat dat niet zo'n eenvoudige klus worden, want de kiezer heeft de samenstelling van de Raad flink veranderd. De burgemeester heeft alleen al vanuit een puur cijfermatig oogpunt gelijk. In de nieuwe gemeenteraad hebben 10 partijen zitting. Dat betekent dat er 2 tot de macht 10 colleges (min 1) = 1023 verschillende coalities mogelijk zijn. De helft daarvan (512) heeft een meerderheid.

Natuurlijk zullen veel van die 512 combinaties niet worden overwogen. Eén van die 512 combinaties is namelijk een situatie waarin alle partijen deelnemen in het college; dat ligt niet echt voor de hand. Als we het aantal coalitiezetels beperken tot maximaal 30, blijven er 432 mogelijkheden met een meerderheid over; bij maximaal 25 zetels, zijn het er 277 (zie grafiek). Als we alleen coalities in ogenschouw nemen die minimal winning zijn (namelijk dat geen enkele van de coalitiepartijen kan opstappen zonder dat de coalitie haar meerderheid verliest), neemt het aantal al drastisch af, tot 46. Maar bijna alle minimal winning coalities hebben precies 20 van de 39 zetels; dat is wellicht wat riskant.

Inderdaad, een hoop mogelijkheden tussen de 20 en de 25 zetels. Laten we ons beperken tot een aantal voor de hand liggende opties.

Allereerst staat het 'oude' college (inclusief GroenLinks) genoteerd. Deze combinatie haalt precies 20 zetels. Het is zo ongeveer de enige voor de hand liggende combinatie zonder D66, maar gezien het aftreden van wethouder Steegh en het uittreden van GroenLinks uit dit college kort voor de verkiezingen niet echt te verwachten.

Eén mogelijkheid die Leiden uit het verleden nog kent is een Paarse coalitie (D66, PvdA, VVD), eventueel aangevuld met GroenLinks. Beide combinaties hebben een meerderheid, met GroenLinks erbij zelfs een ruime 26 zetels. Op een aantal dossiers moeten hier dan wel pijnlijke beslissingen worden genomen (RGL, Oostvlietpolder, Ringweg Oost). D66 heeft immers al duidelijk aangegeven wat zij hiermee wil.

Als Paars geen optie is, dan misschien een coalitie van de 'winnaars' van de verkiezingen. Echter, de overwinning van D66 was zo groot dat bijna alle andere partijen verloren. Samen met de Stadspartij en de PvdD komen ze er niet. Een aanvulling met CDA, GroenLinks en/of SP (kies uit, allen 4 zetels) zou de meerderheid in zicht kunnen brengen. Met deze drie partijen valt wellicht op de lastige dossiers het gemakkelijkste tot een overeenkomst te komen.

Twee meer traditionele opties zijn ook nog een mogelijkheid: centrum-rechts (D66, CDA, VVD) of centrum-links (D66, PvdA, GroenLinks en/of SP). Al deze opties hebben ook 20 of meer zetels.

Kortom: er is een hoop mogelijk, maar het luistert nauw; veel minimal winning coalities komen uit op precies 20 zetels en dat is wellicht toch wat krap. Een college zonder D66 is echter welhaast onmogelijk en ondenkbaar. Ook de VVD en PvdA komen vaak voor in de grafiek hierboven (4 van de 6 meerderheidsopties). Hoewel D66 ook de Stadspartij en de PvdD serieus wil meenemen in de onderhandelingen, zijn er maar weinig coalities waarbij zij een logische en nuttige aanvulling zijn (ze hebben immers ook maar resp. 2 en 1 zetels). Veel kan, de bal ligt nu bij D66.