Gemeenteraadsverkiezingen Leiden 1990-2010: Trends

De uitslagen van de recente gemeenteraadsverkiezingen werden natuurlijk vergeleken met die van vier jaar geleden. Er waren grote verschuivingen in vele gemeenten, zeker ook in Leiden. Maar er wordt niet echt gekeken naar het beeld op een wat langere termijn. Dat historische beeld zegt juist ook iets over hoe uitzonderlijk (of niet) de meest recente uitslagen zijn. Is het een eenmalige 'anomalie', een trendbreuk of past het in het langetermijnplaatje?

In de grafiek hierboven staat het percentage van de stemmen voor de 'rechtse' partijen in Leiden in de periode 1990-2010 (alleen partijen die nu nog in de raad zitten), ontleend aan de rapportages van de gemeente Leiden. Het onderscheid hier tussen links en rechts is overigens puur om de grafiekjes leesbaar te houden.

De VVD is sinds de verkiezingen van 1994 de grootste partij in dit blok, met als hoogtepunt de verkiezingen van 1998. Dat beeld komt natuurlijk overeen met de goede uitslag van de VVD bij de Tweede Kamerverkiezingen van dat jaar. Daarna gaat het steeds minder goed met de VVD: in 2002 en 2006 een scherpe daling en nu stabilisering. Voor de VVD geldt desondanks (net als voor een aantal andere partijen) dat de verkiezingen van 2010 de slechtste uitslag in 20 jaar lieten zien.

Voor het CDA is het beeld ook niet al te florisant. Met name in de jaren 1990 is er een sterke teruggang van het stemmenaantal te zien. In 2002 weet de partij, net als landelijk, een verbetering te boeken, al is het maar een kleine 2 procentpunt. Daarna gaat het weer steeds iets achteruit. Ook voor het CDA is 2010 de slechtste uitslag in 20 jaar.

De derde partij in deze groep, Stadspartij Leiden Ontzet (SLO) heeft zichzelf steeds weten te verbeteren. Vier jaar geleden was dat natuurlijk gemakkelijk, want toen deed de partij voor het eerst mee. Maar in de afgelopen verkiezingen werd de positieve lijn doorgezet.

Dat kan niet worden gezegd van Leefbaar Leiden. Na een sterk debuut in 2002, moest de partij steeds inleveren. Ook de recente flirt met het gedachtegoed van Wilders heeft daar geen verandering in weten te brengen.

De ChristenUnie boekte vier jaar geleden de beste uitslag in 20 jaar (voor 2000 zijn dit resultaten van RPF en GPV). Zoals bekend is het de partij niet gelukt dit vast te houden; men zakte terug naar een meer 'normaal' niveau.

Ter linkerzijde zien we een dalende trend voor de grootste partij, de PvdA. Vergeleken met CDA en VVD heeft deze bestuurderspartij het relatief goed weten te doen tot en met 2006. De laatste uitslagen zijn echter meer in lijn met een dalende trend voor de partij. De partij was bij de laatste verkiezingen voor het eerst sinds 1994 niet de grootste. Ook voor de PvdA gaf 2010 de slechtste uitslag in 20 jaar.

De SP laat juist een stijgende lijn zien: in 1990 moest de partij het nog doen met 4,4% van de stemmen, in 2006 waren dat er bijna 4 maal zo veel (16,4%). Bij de laatste verkiezingen moest de partij echter weer inboeten, hoewel het resultaat nog wel duidelijk beter is dan in 2002 en 1994.

De resultaten voor GroenLinks waren in Leiden het beste in 1998: 15,5% van de stemmen. Daarna verloor de partij echter steeds terrein, soms iets meer (in 2006) en soms iets minder (2002 en 2010). Daarmee staat ook GroenLinks op de slechtste score in twintig jaar.

D66 was de grote winnaar van de verkiezingen in 2010. Dat is ook wel de zien aan de sterk stijgende lijn tussen 2002 en 2010. Met deze monsterzege werd een neergaande trend voor de partij doorbroken: de partij was immers gezakt van 17,9% (1990) tot 6,3% (2006). Wellicht valt hier voor de partijen die in 2010 hun slechtste resultaat boekten hoop uit te putten: dalende trends kunnen worden doorbroken.

Het algemene beeld is dus negatief voor de meeste bestuurderspartijen. De vier oude coalitiepartijen (PvdA, VVD, CDA, GroenLinks) behaalden allemaal hun slechtste uitslag van de afgelopen 20 jaar. Anderen (CU, SP) verloren wel, maar gingen vooral terug naar het 'normale' niveau. D66 wist de dalende trend van de laatste 15 jaar juist om te draaien met een zeer goede uitslag. Dat wordt nog een zware kluif bij de volgende verkiezingen: de partij heeft het vele malen beter gedaan dan 'normaal', en zal bij de volgende verkiezingen worden afgerekend als belangrijkste bestuurderspartij. We weten van de landelijke politiek dat dat voor D66 altijd moeilijk is geweest.